Wat zijn de voor- en nadelen van de verschillende materialen?
Hoewel de termen niet helemaal juist zijn, wordt tegenwoordig onderscheid gemaakt tussen functionele textiel en textiel uit natuurlijke materialen. Functionele textiel omvat die stoffen die zijn geproduceerd met een extra functionaliteit. Denk bijvoorbeeld aan waterdichtheid of winddichtheid. Bij textiel van natuurlijke vezels kun je denken aan een eenvoudig, wollen kleed of een basic katoenen T-shirt. Maar ook functionele textiel kan gemaakt worden van natuurlijke vezels. Het overlapt elkaar dus. In dit artikel nemen we je mee in de bijzondere wereld van de verschillende textielsoorten en vertellen we je meer over de voor- en nadelen daarvan.
Grondstoffen en een stukje geschiedenis
Textiel wordt gemaakt van vezels of filamenten. Deze kunnen zowel natuurlijk zijn, dus van plantaardige of dierlijke afkomst, als kunstmatig. Kunstmatige vezels op hun beurt, kunnen van natuurlijke of synthetische oorsprong zijn. Katoen is wereldwijd nog steeds de meest gebruikte plantaardige vezel. Op de tweede plaats staat linnen, maar ook bamboe en hennep worden steeds vaker gebruikt. Bij de dierlijke vezels zijn dat wol, zijde, kasjmier, angora en diverse andere haarsoorten.
Eind 19e eeuw werd de eerste kunstmatige vezel gemaakt: rayon. Men nam het voorbeeld van de natuurlijke vezel, die uit langwerpige moleculen bestaan. Soortgelijke macromoleculen vond men in hout, het cellulose molecuul. Dat werd de basis van rayon. Later, in 1938, maakte men de eerste vezels van synthetische macromoleculen; Nylon. Na deze ontdekking volgden vele andere vezels, zoals polyester, polyacryl en polypropeen. Eind 20e eeuw en begin 21e eeuw werd de textielindustrie overtuigd van het belang van recycling. Polyester en viscose zijn voorbeelden van veel gebruikte vezels in de kledingindustrie van vandaag.
Natuurlijke vezels
Zoals gezegd kunnen natuurlijke vezels van zowel dierlijke als plantaardige komaf zijn; hieronder een beknopt overzicht.
Plantaardige vezels.
Katoen
Katoenplanten zijn gemakkelijk te kweken en verwerken tot stof. De productie is relatief goedkoop en gaat snel, bovendien is deze textiel zacht, ademend en veelzijdig. Vandaar dat katoen in ongeveer 60% van de kleding en textielproducten is verwerkt.
- Pluspunten: zacht, ademend, veelzijdig, goedkoop
- Minpunten: minder sterk en voor productie zijn veel pesticiden, insecticiden en water nodig. Kreukt snel, tenzij het een antikreukbehandeling heeft gehad.
Bamboe
Bamboe textiel is de laatste tijd enorm in opkomst en heeft een milieuvriendelijk imago. De stof heeft vele goede eigenschappen, maar de productie belast het milieu meer dan je zou denken. De bamboestam is namelijk enorm sterk (vandaar dat het ook veel in de bouw wordt gebruikt) en om daar een soepele, zachte stof van te maken kost dus veel chemicaliën.
- Pluspunten: zacht, ademend, antibacterieel, onderhoudsvriendelijk, groeit overal en enorm snel en vraagt weinig water.
- Minpunten: vereist veel chemicaliën tijdens de productie
Linnen
Linnen wordt gewonnen van de vlasplant. Linnen is de sterkste natuurvezel en is daardoor erg slijtvast. Hoewel het een nogal stugge vezel is, wordt het zachter naarmate het langer gebruikt wordt.
- Pluspunten: zeer sterk, wordt comfortabeler nadat het langer in gebruik is, zeer duurzaam, bijna geen water nodig voor de productie, biologisch afbreekbaar en recyclebaar.
- Minpunten: stof is in het begin nogal ruw en stug.
Hennep
Hennep is al lang bekend vanwege de sterke en soepele eigenschappen. Het werd veel gebruikt om touwen, zeilen en beschermende kleding te maken. Daarna werd er nog maar weinig kleding van gemaakt. Deels door de opkomst van andere stoffen en deels door de negatieve reputatie als soft drug. Tegenwoordig is hennep kleding weer aan een opmars begonnen. Dit komt door de duurzaamheid van zowel de productie als de textiel zelf.
- Pluspunten: zeer sterk, antibacterieel, ademend, groeit snel, vereist geen gifstoffen en nauwelijks water, zeer groot rendement
- Minpunten: is enigszins ruw en stug
Lyocell / Tencel
Lyocell is een kunstmatige vezel van natuurlijke oorsprong. Het is aan een opmars bezig vanwege de ademende en zachte eigenschappen. Daardoor is het ideaal voor bijvoorbeeld ondergoed en T-shirts.
- Pluspunten: zeer goed ademend, zacht, natuurlijke houtvezel van eucalyptusbomen (vaak duurzaam beheerd), minder water nodig dan katoen
- Minpunten: -
Dierlijke vezels
Voor de productie van textiel van dierlijke oorsprong wordt veelal de vacht van het dier geschoren. De haren worden vervolgens gesponnen tot draad, waarna het tot stof verwerkt kan worden. Van heel andere aard is de productie van zijde. Ook deze stof is een dierlijk product, maar hierbij oogst men de draden die de zijderups maakt om een cocon te vormen.
Wol
Wol wordt gewonnen van verschillende soorten schapen, zoals gewone schapenwol en merino, of geiten, zoals kasjmier, mohair en alpaca.
- Pluspunten: zeer isolerend, ademend.
- Minpunten: veel chemicaliën nodig, schaapscheren gebeurt niet altijd diervriendelijk, sommige soorten wol prikken.
Zijde
Zoals gezegd wordt zijde gemaakt van de door de rups gesponnen draad waarmee de cocon is gevormd. Voor de productie wordt de rups niet uit de cocon gehaald, waardoor het niet geschikt is voor veganisten.
- Pluspunten: zeer mooie, delicate stof, comfortabel om te dragen.
- Minpunten: duur, kwetsbaar en lastig te onderhouden
Kunstmatige vezels:
Polyester en varianten (nylon, spandex, acryl)
Polyester is een veel gebruikte stofsoort. Dit komt door de veelzijdigheid en sterkte van het materiaal. Het draagt prettig, maar bacteriën voelen zich er goed op thuis. Een groot nadeel is ook het vrijkomen van microvezels in het milieu. De stof kan ook worden gemaakt van gerecycled plastic. Dit klinkt milieuvriendelijk, maar vergroot het aantal microplastics alleen maar. Vissen kunnen een plastic fles namelijk niet opeten, maar die vezels wel…
- Pluspunten: zeer sterk en veelzijdig, makkelijk in onderhoud
- Minpunten: gevoelig voor bacteriën (dus eerder zweetluchtjes), gemaakt van olie, productie kost veel energie, microvezels komen vrij tijdens het wassen
Viscose
Viscose wordt ook wel de kunstmatige versie van katoen genoemd. Eigenlijk niet helemaal juist, want feitelijk is het een chemisch geproduceerde vezel van cellulose, afkomstig van hout, bamboe of katoen. Het wordt veel gebruikt, aangezien het materiaal veelzijdig is en er mooi uitziet. Meestal blijven kledingstukken van viscose niet zo lang mooi, daarom wordt het vaak gemengd met bijvoorbeeld polyester.
- Pluspunten: ademend, relatief goedkoop, veelzijdig.
- Minpunten: kreukt en vervormd snel, niet erg sterk of slijtvast
Wat is de beste keuze?
Wanneer je gaat shoppen voor kleding is het allereerst van belang om een stof te kiezen die past bij het doel/gelegenheid. Voor een sport T-shirt is het belangrijk dat de stof ademt, antibacterieel en licht is, zoals bamboe. Voor een trui voor de winter heb je liever een stof die zacht is, soepel en isoleert, zoals een heerlijke kasjmier pullover. Op een feestje zal je niet zo snel een jurk van wol aantrekken, dan is zijde of polyester een betere keuze. Kijk dus naar de voor- en nadelen en bedenk wat de eigenschappen zijn van de stof. Verder kun je jouw keuze ook bepalen op basis van de extra functionele eigenschappen van de textiel, zoals een water afstotende laag, of reflecterende stof.
Uit duurzaam oogpunt is hennep waarschijnlijk de beste keuze, aangezien voor de productie maar weinig water- en land nodig is en er geen schadelijke chemicaliën worden gebruikt. Daarnaast is lyocell ook een goede optie, vanwege het gesloten productiesysteem en het duurzame beheer van de bossen. Echter, beide stoffen zijn (nog) niet algemeen in gebruik. In dat geval is biologisch katoen een goed alternatief.
In ieder geval heb je nu kennis gemaakt met diverse soorten textiel en je hebt ontdekt dat het een prachtige wereld op zich is. Zo kun jij de beste keuze maken voor je volgende kledingstukken!
